Η σωστή χρήση του λεξικού στο μάθημα της Γερμανικής γλώσσας

   Είναι βέβαιο, ότι η χρήση ενός λεξικού στο μάθημα της ξένης γλώσσας κρίνεται απαραίτητη. Τόσο μαθητές, όσο και καθηγητές ανατρέχουν σε κάποιο λήμμα, είτε αναζητώντας διευκρινήσεις, είτε θέλοντας να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους με καινούργιες λέξεις και εκφράσεις. Πώς όμως μπορεί ένα λεξικό να γίνει πραγματικό εργαλείο στο ξενόγλωσσο μάθημα, ώστε να βοηθήσει τον μαθητή να συγκρατήσει στο νου του όσο το δυνατόν περισσότερες λέξεις για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα;

   Αρχικά είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι η σωστή χρήση του λεξικού αποτελεί μια στρατηγική μάθησης, χρήσιμη για την εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας. Η σπειροειδής πορεία που ακολουθείται για την εκμάθηση του λεξιλογίου, προϋποθέτει την χρήση του λεξικού, καθώς είναι φύση αδύνατον ένας μαθητής να συγκρατεί όλες τις καινούργιες λέξεις του μαθήματος. Είναι λογικό να χρησιμοποιεί συχνά το λεξικό, ώστε να επαναλαμβάνει σταδιακά όλα όσα έχει μάθει. Για τον λόγο αυτό είναι αναγκαίο ο καθηγητής να ενθαρρύνει τους μαθητές του, να χρησιμοποιούν ένα ξενόγλωσσο λεξικό, διευκρινίζοντάς τους όμως πρωτίστως πώς πρέπει να το χρησιμοποιούν.

Βήμα 1^ο

   Ανατρέχουμε στο λεξικό, αφού πρώτα έχουμε βεβαιωθεί ότι πραγματικά αγνοούμε αυτό το οποίο ψάχνουμε. Είτε πρόκειται για γερμανοελληνική μετάφραση, είτε το αντίθετο. Συχνά παρατηρώ τους μαθητές μου, να αναζητούν αμέσως μια λέξη που ( πιστεύουν ότι)  τους είναι άγνωστη, χωρίς να προσπαθήσουν καν να αποδομήσουν τα βασικά στοιχεία της λέξης. Ας πάρουμε ως παράδειγμα την σημασία της λέξης ανεργία - die Arbeitslosigkeit. Arbeit σημαίνει ‘εργασία’, κάτι το οποίο ακόμη και οι μαθητές του επιπέδου Α1 γνωρίζουν. Η  κατάληξη – los δείχνει πάντοτε στέρηση-απώλεια. Η κατάληξη –keit δηλώνει πάντοτε ουσιαστικά θηλυκού γένους, οπότε Arbeitslosigkeit είναι η απώλεια της εργασίας και είναι ουσιαστικό γένους θηλυκού. Με αυτό το παράδειγμα θέλω απλά να τονίσω την αναγκαιότητα, του να γνωρίζουν οι μαθητές βασικές λεξιλογικές αρχές και να προσπαθούν αρχικά με την βοήθεια καταλήξεων ή παραγώγων να αντιληφθούν την σημασία μιας λέξης. Η τακτική αυτή είναι χρήσιμη, γιατί συμβάλει στην ουσιαστική εκμάθηση του λεξιλογίου. Όταν φυσικά αυτό δεν είναι εφικτό και δεν υπάρχουν οι απαραίτητη δείκτες, ώστε να βρούμε την σημασία της λέξης, τότε ανατρέχουμε στο λεξικό!

Βήμα 2^ο

   Αφού έχουμε κάνει χρήση του λεξικού για να βρούμε το λήμμα που ψάχνουμε, διαβάζουμε όλες τις πληροφορίες που δίνονται. Το λάθος που κάνουν αρκετοί μαθητές είναι να χρησιμοποιούν άκριτα την πρώτη λέξη που δίνεται στο λεξικό στο λήμμα που ψάχνουν. Θα χρησιμοποιήσω εδώ ως παράδειγμα την λέξη ‘περίοδος’ παραθέτοντας τα λήμματα από ένα ελληνογερμανικό λεξικό: 1)Zeitabschnitt, m, (χρονικό διάστημα) 2)Zeit, f, (καιρός) 3)Phase, f, (φάση, στάδιο) 4)Periode, f (εμμηνόρροια). Είναι πολύ πιθανό και δυστυχώς συμβαίνει αρκετά συχνά, οι μαθητές να επιλέγουν λέξεις, οι οποίες μεταφέρουν τελείως διαφορετικά νοήματα, από αυτά που αποσκοπούσαν, με ένα κωμικοτραγικό πολλές φορές λεξιλογικό αποτέλεσμα! Ακόμη όμως και αν έχουμε κάνει σωστά την επιλογή της λέξης που μας ενδιαφέρει, είναι χρήσιμο να ασχοληθούμε ένα δυο λεπτά επιπλέον, ώστε να διαβάσουμε και τις πρόσθετες πληροφορίες, κάτι που θα μας βοηθήσει να θυμόμαστε περισσότερες λέξεις, καθώς τις προσεγγίζουμε συγκριτικά. Παράλληλα είναι σημαντικό να  αναφερθεί, ότι ένα καλό λεξικό παραθέτει πέρα από τις μεμονωμένες λέξεις και χρήσιμες εκφράσεις ή ιδιωματισμούς, τους οποίους φυσικά λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας!

Βήμα 3^ο

   Καταγράφουμε τα επαναλαμβανόμενα λάθη μας! Συχνά ακούω από μαθητές μου την έκφραση «Πάλι έψαξα στο λεξικό αυτήν τη λέξη, όλο την ξεχνάω!» Σε μια ανάλογη περίπτωση μπορεί ένας μαθητής να δημιουργήσει ένα προσωπικό ευρετήριο των λημμάτων που ψάχνει στο λεξικό, κάτι που αποδεδειγμένα θα τον βοηθήσει να τα διατηρήσει περισσότερο στη μνήμη του, καθώς εστιάζει σε αυτά και τα καταχωρεί κάπου. Η συγκεκριμένη διαδικασία αποτελεί επίσης μια στρατηγική μάθησης και μπορεί να εφαρμοστεί όχι μόνο στην περίπτωση λέξεων που διαρκώς ξεχνάμε, αλλά και κατά την αναζήτηση κάθε λέξης στο λεξικό. Στο τέλος κάθε εβδομάδας ή κάθε μήνα, ανάλογα με τις ώρες μελέτης μας, μπορούμε να κάνουμε μια επανάληψη των λέξεων που αναζητήσαμε και σίγουρα θα τις μάθουμε καλύτερα!

   Με αυτά τα τρία βασικά βήματα μπορεί το λεξικό από απλό βοήθημα στο οποίο φευγαλέα ανατρέχουμε, να γίνει πραγματικά και ουσιαστικά χρήσιμο εργαλείο κατά την εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας.

   Στο σημείο αυτό είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί, ότι η χρήση μηχανών αναζήτησης στο διαδίκτυο με την δυνατότητα αυτόματης μετάφρασης δεν αντικαθιστά σε καμία περίπτωση την χρήση του λεξικού. Οι σκοποί που εξυπηρετούνται με την αυτόματη μετάφραση είναι ή τουλάχιστον πρέπει να είναι, τελείως διαφορετικοί. Κατά την διδασκαλία ή την εκμάθηση της ξένης γλώσσας μια διαδικασία αυτόματης μεταφοράς ενός κειμένου, έκφρασης ή λέξης στην γλώσσα στόχου δεν έχει κανέναν απολύτως διδακτικό χαρακτήρα. Δυστυχώς είναι πολλοί οι μαθητές, οι οποίοι θα προτιμήσουν να χρησιμοποιήσουν αυτόματη μετάφραση, η οποία συχνά δεν αποδίδει σωστά μια έκφραση, καθώς δεν λαμβάνονται υπ’ όψιν όλες οι παράμετροι (γραμματική, συντακτικό, λεξιλογικές διαφορές). Είναι αρμοδιότητα λοιπόν του καθηγητή να αποσαφηνίσει στους μαθητές του τις διαφορές ανάμεσα σε ένα ηλεκτρονικό λεξικό και σε μια σελίδα αυτόματης μετάφρασης.

   Τέλος είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι το λεξικό δεν αφορά μόνο αρχάριους που δεν διαθέτουν αρκετό λεξιλογικό πλούτο, ώστε να μπορέσουν να εκφραστούν. Το λεξικό πρέπει να χρησιμοποιείται και από μαθητές υψηλότερων γλωσσικών επιπέδων, καθώς πάντα υπάρχουν περιθώρια εμπλουτισμού του λεξιλογίου, όχι μόνο για τους μαθητές αλλά και για τους διδάσκοντες!